Rodzaje tachografów i ich zastosowanie w transporcie drogowym

Współczesny transport drogowy, zwłaszcza ciężarowy, nie może się obejść bez tachografów. Urządzenia te ciągle się rozwijają, na co wpływa postęp technologiczny oraz kolejne normy prawne wdrażane w Unii Europejskiej.

Tachograf to system rejestrujący prędkość pojazdu, czas jazdy oraz czynności kierowcy samochodu ciężarowego. Do tej ostatniej kategorii zaliczają się: prowadzenie, praca, odpoczynek oraz sen. Urządzenie to musi być zainstalowane w pojazdach użytkowych, w tym ciężarowych, dostawczych i osobowych. Obowiązek ten wynika między innymi z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa kierowcom tych pojazdów oraz pozostałym uczestnikom ruchu drogowego, poprzez zapobieganie zmęczeniu kierującego. Tachograf służy również zagwarantowaniu uczciwej konkurencji w sektorze transportowym.

System ten obowiązuje w całej Europie, Turcji oraz krajach należących do WNP (Rosyjskiej Wspólnoty Niepodległych Państw). W sumie, tachograf trzeba mieć zainstalowany w pojeździe użytkowym w pięćdziesięciu trzech krajach.

Obowiązek posiadania tachografów

Według norm prawnych obowiązujących w roku 2023, obowiązek instalacji tachografu dotyczy:

1) wszystkich nowych pojazdów o masie powyżej 3,5 tony, jeżeli są one przeznaczone do przewozu towarów;

2) busów pasażerskich, na pokładzie których znajduje się powyżej dziewięciu osób, łącznie z kierowcą

Ponadto, zgodnie z nowym prawem unijnym, furgonetka w ruchu międzynarodowym ważąca 2,5 tony lub więcej od 2026 r. będzie musiała być wyposażona w tachograf.

Przekraczając granicę państwa, kierowca zobowiązany jest każdorazowo do wyboru właściwego symbolu państwa członkowskiego na ekranie tachografu. Jednakże od sierpnia 2023 roku obowiązkowe będą tachografy nowego typu, które będą automatycznie rejestrowały moment przekroczenia granicy, korzystając z systemu satelitarnego.

Rodzaje tachografów

Tachografy dzielą się na dwa główne rodzaje:

1) Analogowe – służące do samodzielnej obsługi przez kierowcę, który we wnętrzu urządzenia rejestrującego umieścić musi specjalną wykresówkę, na jakiej zapisywane są wszelkie dane pozwalające na sprawdzenie, czy kierowca rzeczywiście przestrzegał czasu pracy, z jaką prędkością się poruszał, kiedy pojazd był w ruchu, itd.

2) Cyfrowe – znacznie nowocześniejsze urządzenia, pozwalające na wygodne sczytywanie danych. Są znacznie prostsze w obsłudze niż analogowe tachografy, mają też o wiele więcej funkcji. Stosowane są w autach zarejestrowanych po 2017 roku.

Nową generacją tachografów cyfrowych jest inteligentny tachograf. Jest to urządzenie dostosowane do nowych norm unijnych; w najbliższych latach ma obowiązkowo zastąpić tachografy analogowe oraz cyfrowe nieinteligentne. Rewolucyjność tego urządzenia polega na tym, że dostarczy ono organom władzy dane o lokalizacji i czasie jazdy pojazdu, zapewniając, że żaden samochód ciężarowy nie będzie prowadzony zbyt długo, nie zostaną naruszone przepisowe czasy odpoczynku kierowcy i żadna zasada dotycząca przejazdu do kraju ojczystego nie będzie ignorowana.

W jakich przypadkach nie trzeba używać tachografu?

Według dotychczasowych norm, nie ma obowiązku używania tachografu w pojazdach:

1) przeznaczonych do przewozu rzeczy, gdy dopuszczalna maksymalna masa pojazdu, łącznie z przyczepami i naczepami, nie przekracza 3,5 tony;

2) przeznaczonych do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób, wliczając kierowcę;

3) używanych do niekomercyjnego transportu towarów do celów prywatnych;

4) o maksymalnej dozwolonej prędkości nieprzekraczającej 30 km/h;

5) przeznaczonych do przewozu pasażerów w ramach usługi regularnej oraz których trasa nie przekracza 50 km;

6) specjalistycznych pojazdach pomocy technicznej, a także pojazdów używanych w takich celach jak udzielenie pomocy drogowej (można wówczas włączyć tryb out tachografu);

7) służących do nauki jazdy i egzaminów na prawo jazdy;

8) używanych jako sklepy obwoźne.

Warto pamiętać, że tachograf służy przede wszystkim zapewnieniu bezpieczeństwa na drogach. Nowa generacja tych urządzeń prawdopodobnie jeszcze dokładniej wywiąże się z tego zadania.